We denken allemaal dat het ons nooit zal overkomen. Een schreeuwende peuter in de supermarkt, een scheldende puber of gewoon wijzelf die ons geduld verliezen en even niet zo pedagogisch verantwoord reageren. Maar helaas zijn er in de praktijk maar al te vaak momenten die niet passen in het harmonieuze plaatje wat we voor ogen hadden.
Want hoe mooi en goed je alles ook wilt doen, soms heb je je dag niet, heb je haast of al weken geen nachtrust en juist dan halen je kinderen het bloed onder je nagels vandaan, hebben ze geen zin om te luisteren of gewoon simpelweg iets anders in hun hoofd en geven jou gefrustreerd het nakijken. De verleiding is dan groot om ruimte te geven aan je onmacht en bijvoorbeeld te schreeuwen tegen je kinderen. Maar of dat helpt? Een goed voorbeeld is het in ieder geval niet voor je kopieergrage kinderen.
Het is fijn om te weten dat je niet de enige bent die af en toe worstelt met dit soort situaties. Het ligt echt niet alleen aan de opvoeding, want niet alleen verwende kinderen zetten het in de supermarkt soms op een brullen. Peuters zijn nu eenmaal eigenwijs en afhankelijk van het temperament van jouw kind (en jezelf) wordt vroeger of later het kookpunt bereikt als ze hun zin niet krijgen. Omdat ze zich nog niet goed kunnen uiten met woorden is het niet zo gek dat emoties soms hun uitweg vinden op een fysieke manier. Bijvoorbeeld omdat ze hun karretje weg moeten zetten als je gaat afrekenen.
Wat dan te doen als je het stuur uit je handen voelt glippen? Hoe houd je je staande, net als iedereen toekijkt hoe je het gaat aanpakken en je eigenlijk geen tijd hebt? Toegeven aan je kind omdat het schreeuwen dan stopt, negeren, vasthouden aan je eigen standpunt en ieder op je eigen fort eisen van de ander dat hij toegeeft?
Natuurlijk ligt de boekhandel vol met pedagogische handwijzers en ook het internet biedt een klankbord. Maar zie door de bomen het bos maar eens. Van omdenken (is het eigenlijk wel een probleem als je kind brullend op de vloer in de supermarkt ligt?) tot fluisterkind (wat zegt het kind met behulp van zijn probleemgedrag tegen jou?), er zijn nu eenmaal meerdere wegen die naar Rome leiden. Maar de grootste gemeenschappelijke deler is eigenlijk dat deze methodes houvast bieden. Het maakt je onzeker als je kind brullend uit zijn dak gaat in de supermarkt en iedereen kijkt naar jouw aanpak. Je zoekt naar een soort bevestiging en vraagt je af wat je fout hebt gedaan nu je anders zo engelachtige boefje opeens om een onzinnige reden onhandelbaar lijkt. En vooral; hoe voorkom je dit de volgende keer.
Een aantal open deuren en tips:
⦁ Als je kind boos wordt of gaat jengelen en zeuren, benoem dan het probleem en geef aan dat je hier nu even niets aan kunt of wilt doen. Bijvoorbeeld: ik zie dat je boos bent omdat je graag een slokje drinken wilt, maar we moeten eerst langs de kassa om te betalen. Door het benoemen doe je wel recht aan het gevoel ook al kun je het niet oplossen. Je kunt vervolgens een alternatief aanreiken (misschien wil je me helpen met het plaatsen van de boodschappen op de band?’). Ben je bijna klaar, geef dit dan ook aan (‘we moeten nu alleen nog even een pak melk pakken en dan gaan we betalen), want dat geeft je kind houvast.
⦁ Kom liefst even op ooghoogte. Stel niet te veel vragen, want dat nodigt uit tot onderhandelen. Pas ook op met beloftes als ‘straks’ het tijdsbesef van jonge kinderen is meestal nog niet groot genoeg om dit soort abstracte begrippen te hanteren. Het resultaat is dan al snel dat ze na een paar stappen opnieuw beginnen.
⦁ Wees duidelijk en consequent. Spreek van te voren met elkaar regels af en de consequenties wanneer deze gebroken worden. Na afloop kunnen jullie deze regels wel bespreken en desnoods aanpassen. Regels zijn er vanuit respect naar elkaar en de omgeving, niet om te pesten.
⦁ Als je kind uit zijn dak gaat is dit niet meer het moment om met logica, rede en argumenten te komen. Daar zal je kind op zo’n moment niet meer naar luisteren, omdat de emotie de overhand heeft genomen. Zorg dat je kind op een veilige manier even kan uitrazen/stoom afblazen. Is dit te storend voor de omgeving, te gevaarlijk (het schap met glazen potten is te dichtbij) of te belastend voor jou neem je kind dan mee (desnoods stevig onder je arm) naar een plek waar het even tot rust kan komen. Maak je niet druk om de omgeving, de meeste mensen hebben respect als je rustig en consequent blijft ook al gilt je kind de boel bij elkaar. Relativerende vragen zoals ‘wat is er nu eigenlijk erg aan voor het kind dat hij aan het schreeuwen is in de supermarkt?” kunnen ook helpen.
⦁ Blijf zelf rustig maar bedek ook niet alles enkel met de mantel der liefde. Het kan soms verleidelijk zijn een akkefietje snel te sussen, maar dan profiteer je alleen van het korte termijn effect. Een kind moet ook de kans krijgen te leren hoe het in bepaalde situaties het beste kan handelen of kan omgaan met zijn emoties. Ga zelf ook niet schreeuwen, want daarmee geef je aan je kind het voorbeeld dat dit blijkbaar de manier is hoe je problemen moet oplossen. Zeg in plaats daarvan liever dat je hoort dat je kind heel goed hard kan praten en vraag of hij bijvoorbeeld ook heel zacht kan praten.
⦁ Pas op met wat je zegt, de keuzes die je geeft of waar je mee dreigt, want je moet doen wat je zegt. Anders neemt je kind jou een volgende keer ook niet serieus. Het heeft ook meestal geen zin om te zeggen ‘anders krijg je straks geen..’ dit verwijst naar de toekomst en wordt niet direct verbonden met het incident (zeg tegen een peuter maar eens dat hij zijn snoepjes niet allemaal in één keer moet opeten).
⦁ Geef je kind altijd de kans om het weer goed te maken na afloop, hou jezelf niet gevangen in het gevoel dat je kind jou net voor schut heeft gezet. En geef je zelf ook de ruimte om je kind te vertellen als je merkt dat je het niet goed hebt aangepakt. We maken allemaal fouten en het is goed om aan je kind te laten zien dat dit mag.
⦁ Maak het niet te zwaar, neem de gevoelens van je kind serieus, maar overdrijf niet. Een beetje luchtigheid van jouw kant kan ook zomaar de lucht klaren en biedt je kind een uitweg uit zijn overweldigende emotie. Je kunt bijvoorbeeld best zeggen dat je snapt dat je kind eigenlijk heel boos is, maar het er toch wel heel grappig uitziet nu hij met de bananen op zijn hoofd op de grond ligt. Soms schieten ze dan zelf spontaan in de lach en is het nog maar een kleine stap naar gezellig samen verder gaan.
⦁ Bekijk op een rustiger moment hoe je beter kunt omgaan met je temperament of hoe je jouw kind kan helpen zich beter te uiten en zijn gevoelens op een constructieve manier een plek te geven. Een opvliegend temperament? Doe dan eens aardende oefeningen, het kan wellicht helpen je lontje te verlengen of er beter bewust mee om te gaan. Ook voor kinderen zijn er leuke yogalessen tegenwoordig. Maar genoeg buitenspelen om hun energie kwijt te raken is soms al genoeg om de uitbarstingen te beperken. Bekijk ook eens de Youtube filmpjes van De praktijkvader speciaal voor vaders (maar ook interessant voor moeders), hij heeft ook een leuk E-book beschikbaar.
